Met het afscheid van Frank Oostdam, die na 17 jaar stopt als directeur van de ANVR, komt een einde aan een tijdperk. Wie korter dan 17 jaar in de reisbranche werkt, heeft altijd maar één ANVR-directeur meegemaakt. Oostdam neemt donderdag 27 juni afscheid. De dag erna vertrekt hij met de recent aangeschafte caravan naar Noorwegen voor een welverdiende vakantie. Hoog tijd voor de eenmalige rubriek: ‘17 vragen aan Frank Oostdam’.
Oostdam begon in 2007 bij de ANVR nieuwe stijl. Voorheen was de ANVR een federatie, waar diverse deelverenigingen onderdak hadden. Zo was er een club voor reisagenten (Vereniging van Reisagenten, VRA), voor touroperators (Vereniging van Reisorganisatoren, VRO) en voor de luchtvaart. En tussen die clubs onderling botste het regelmatig. Na een periode van herbezinning ging bij de brancheorganisatie het roer om. Als buitenstaander, met een achtergrond in de groothandel en autosector, was Oostdam de gedroomde kandidaat om bij de ANVR nieuwe stijl de kar te trekken.
1 Om bij het begin te beginnen: Wat waren je verwachtingen toen je 17 jaar geleden bij de ANVR begon?
Mijn verwachtingen waren eigenlijk vrij bescheiden. Ik vond het leuk om te reizen en was geïnteresseerd in het werken binnen de branche. Wat ik wel in mijn hoofd had, was dat ik de club bij elkaar wilde houden. Gelukkig is dat gelukt en zijn mijn verwachtingen meer dan uitgekomen. Ik voelde me meteen thuis in deze sector vanwege de directe, maar sociaalvaardige, mensen die er werken.
‘Altijd openstaan voor dialoog met de leden’
Een anekdote die ik me nog goed herinner, is dat Will van den Hoogen (voormalig directeur D-reizen en destijds lid van het ANVR-bestuur, red.) twijfelde of ik de juiste persoon was vanwege mijn gebrek aan ervaring met de media en de pers. Daar had hij achteraf gezien wel gelijk in, want die had ik niet.
2 Hoe wist je dat de reisbranche de juiste plek voor jou was?
Ik vond reizen altijd al fascinerend. Het ontdekken van nieuwe plekken, culturen en mensen sprak me enorm aan. Daarnaast voelde ik een sterke affiniteit met de dynamiek en energie binnen de reisbranche. De mensen in deze sector hebben vaak een vergelijkbare directheid en gevoel voor humor als waar ik vandaan kwam. Dit zorgde ervoor dat ik me meteen thuis voelde. Een relatie van mij, die connecties had in de reiswereld, had me gewaarschuwd dat het een ‘slangenkuil’ kon zijn. Maar ik ben ervan overtuigd dat het vooral afhangt van hoe je er zelf mee omgaat. En tot nu toe is het allemaal goed gekomen. Maar ik kan niet anders zeggen dan dat de ANVR een hartstikke leuke werkgever is, in een fantastische sector waar ik met plezier heb gewerkt.
3 Je kwam niet gehinderd door enige kennis van zaken de reiswereld in. Was dat een voor- of nadeel?
Dat was eigenlijk een groot voordeel. Ik kon vragen stellen en beslissingen nemen zonder rekening te houden met historische gevoeligheden binnen de branche. Dat zorgde voor een frisse blik en een objectieve benadering. Het bestuur had bewust iemand van buitenaf gezocht met de juiste competenties. Door mijn ervaring in andere sectoren wist ik hoe ik een brancheorganisatie op poten moest zetten en partijen bij elkaar moest houden. Dit bleek een goede aanpak te zijn. Het bestuur uit die tijd wist eerder dan ik zelf dat die baan mij paste als een handschoen.
4 Vooral tijdens corona zag je dat veel bedrijven voor hun eigen belang opkwamen. Wordt het weer tijd voor kleinere deelclubs onder de paraplu van de ANVR, net zoals vroeger?
Dat was een bijzonder spannende tijd. Veel partijen kwamen op voor hun eigen belangen en er was een roep om terug te keren naar afzonderlijke afdelingen. Dat is iets wat in de life cycle van een organisatie altijd terugkomt, een soort van up and down-beweging. Zo van: we moeten een eigen clubje oprichten. En dat is het stomste wat je kan doen. Het ging in die tijd om overleven en ik ben er trots op dat we er toch in geslaagd zijn, samen met al die mensen, al die directeuren en eigenaren, om de ANVR als eenheid te behouden, wat uiteindelijk meer opleverde.
‘Ik was gewaarschuwd dat de reiswereld een ‘slangenkuil’ kon zijn’
Het was vooral belangrijk om dicht bij onze leden te blijven en goed contact te onderhouden. Hier kwam ook het ons-kent-ons uit de sector van pas. Iedereen kent elkaar, je kan gewoon even bellen om te overleggen. De gunfactor speelde hierin een grote rol. Ook het bestuur heeft mij altijd gesteund, wat cruciaal was in die periode.
5 Heb je tijdens corona grote inspanningen moeten leveren om de ANVR bij elkaar te houden?
Zeker, vooral in het begin was het spannend. Sommigen wilden eenzelfde tone of voice die de horeca hanteerde en wilden dat we er met gestrekt been in zouden gaan, vergelijkbaar met hoe de horeca opereerde. Gelukkig kreeg ik de ruimte van het bestuur om een eigen toon aan te slaan, veel gematigder, omdat ik denk dat je daarmee op de langere termijn verder komt. Het was een aanpak die bij mij paste en die ook werd gewaardeerd door onze achterban en externe partijen. Dus niet, zoals de horeca, met de vuist op tafel slaan. Ik ben ook geen Farmers Defence Force. Mijn standpunt was: als iemand vindt dat er een andere tone of voice moet zijn, prima, maar dan ben ik niet de persoon om het te doen. Dat maakt je geloofwaardiger. Ik heb dat ook vanuit de ministeries terug gehoord, dat onze tone of voice goed was.
6 Je zei tien jaar geleden in een interview dat reisagenten oude stijl, puur als intermediair, een eindig verhaal zijn. Maar ze zijn er nog steeds.
Dat is een goede ja. In de toekomst zullen er twee succeslijnen zijn: unieke content, dat ligt meer in de lijn van de touroperators, en een sterke focus op de klant, ook wel customer experience genoemd. Hoe digitaler de maatschappij wordt, hoe meer behoefte er is aan persoonlijk contact. Reisagenten en zelfstandige reisadviseurs bewijzen dat nu al. Ik geloof zeker in het kanaal van reisbureaus, maar dan echt vanuit de focus op de klant. De zakenreiswereld is hier al verder in, en ik denk dat de rest van de reisagenten die kant op zal bewegen. De sleutel tot succes ligt in het vertegenwoordigen van de klant en het bieden van toegevoegde waarde door persoonlijk contact en service.
7 Gaat de rol van touroperators en reisagenten in de toekomst verdwijnen?
Niet qua rol, maar de functies zullen meer in elkaar verweven raken. Reisagenten zullen ook meer als reisorganisator gaan opereren om hun verdienmodel in stand te houden. Maar bemiddelaars blijven ze altijd. De rol van de middelaar of organisator zal blijven bestaan, maar de manier waarop deze rollen worden ingevuld zal veranderen. Reisagenten zullen steeds meer unieke content aanbieden en zich richten op de klantbeleving om relevant te blijven in een steeds digitalere wereld.
8 Heeft een brancheorganisatie als de ANVR anno 2024 nog bestaansrecht?
Absoluut, maar dan niet vanuit een Farmers Defence Force-achtige houding. Een brancheorganisatie moet relevant blijven door ook maatschappelijke problemen op te lossen. Dat maakt je geloofwaardiger en relevanter. Je moet trots zijn op wat je doet, maar de ANVR moet niet alleen vanuit eigen belang opereren, maar ook een open oog hebben voor maatschappelijke ontwikkelingen. We moeten een platform zijn dat samenwerking faciliteert en toegevoegde waarde creëert door oplossingen te bieden voor maatschappelijke problemen.
9 Hoe heeft de ANVR zich onder jouw leiding ontwikkeld op het gebied van duurzaamheid?
We hebben niet gewacht tot iedereen meedeed, maar zijn zelf begonnen. We willen niet de bewakers van de status quo zijn. Transparantie en het helpen van de klant bij het maken van bewuste keuzes zijn belangrijk. We zetten stappen vooruit. Het gaat erom de klant te informeren en te helpen bij het maken van duurzame keuzes. Dit is een proces dat tijd kost, maar noodzakelijk is voor de toekomst.
10 Wat ga je het meeste missen nu je vertrekt bij de ANVR?
De mensen, zonder twijfel. Het contact met de ondernemers en de mensen uit de reiswereld heeft me altijd veel plezier gebracht. Het waren geweldige jaren met veel mooie contacten en ervaringen. De samenwerking en de relaties die ik heb opgebouwd, zijn voor mij het meest waardevolle aspect van mijn tijd bij de ANVR. Ook de dynamiek en de uitdagingen binnen de sector zal ik missen.
11 Waarom heb je besloten te vertrekken? Je hoeft nog niet met pensioen.
Het is een mix van factoren. Ten eerste denk ik dat het goed is voor de ANVR om weer een frisse wind door de organisatie te laten waaien. Daarnaast heb ik twee keer ernstig te kampen gehad met mijn gezondheid, wat mijn kijk op het leven heeft veranderd. Ik wil nu meer tijd voor mezelf en mijn familie. Het is tijd voor een nieuwe fase in mijn leven waarin ik meer rust en tijd voor andere dingen kan hebben.
12 Zijn er momenten of mislukkingen waar je niet graag aan terugdenkt?
Een van de grootste mislukkingen was tijdens Covid, toen we als ANVR niet veel konden betekenen voor de zelfstandige reisadviseurs. Dat is iets waar ik erg van baal, want ik had hen graag meer willen ondersteunen.
13 Wat heeft de ANVR onder jouw leiding bereikt waar je het meest trots op bent?
We zijn als ANVR maatschappelijk relevanter geworden. Het is niet meer alleen een brancheorganisatie die leuke dingen doet, maar een organisatie met impact. We zijn bekender geworden in Den Haag en Brussel en hebben een sterke positie opgebouwd. Ook de eenheid binnen de ANVR is iets waar ik trots op ben. We hebben samen met onze leden veel bereikt en de sector sterker en veerkrachtiger gemaakt. Mijn persoonlijke benadering was altijd gericht op samenwerking en open communicatie. Door dicht bij onze leden te staan en hun behoeften en zorgen serieus te nemen, konden we gezamenlijk sterke stappen zetten.
‘Gebrek aan kennis over de reiswereld was eigenlijk een groot voordeel’
Ik geloof dat een transparante en eerlijke aanpak het vertrouwen heeft opgebouwd dat nodig is voor langdurig succes. Ook het team van de ANVR heeft hierin een cruciale rol gespeeld, met onder anderen Frank Radstake en Walter Schut en vroeger Mirjam Dresme, en nu met Hanita van der Meer. Dankzij hun inzet en expertise konden we de ANVR naar een hoger niveau tillen.
14 Wat zijn belangrijke lessen die je hebt geleerd tijdens je tijd bij de ANVR?
Een van de belangrijke lessen is dat je nooit moet onderschatten hoe belangrijk het is om een sterke band met je leden te hebben. Zonder hun steun en vertrouwen kun je weinig bereiken. Daarnaast heb ik geleerd dat flexibiliteit en aanpassingsvermogen essentieel zijn in tijden van crisis, zoals tijdens de Covid-pandemie. Het vermogen om snel te schakelen en nieuwe strategieën te implementeren was cruciaal voor ons voortbestaan en succes. Tijdens de coronacrisis hebben we sterke relaties opgebouwd met beleidsmakers in Den Haag en Brussel, wat ons heeft geholpen om echt een verschil te maken voor onze leden.
15 Wat zijn je plannen voor de toekomst nu je vertrekt bij de ANVR?
Ik kijk ernaar uit om meer tijd door te brengen met mijn familie en te genieten van de rust die ik de afgelopen jaren heb gemist. Reizen blijft een grote passie, dus ik ben van plan om veel nieuwe plekken te ontdekken. Ik blijf zeker betrokken bij de reisbranche. Ik verheug me erop om straks weer, na de officiële benoeming, voor twee jaar voorzitter van de ECTAA te zijn (de Europese organisatie van reisagenten en touroperators, red.). Ik blijf actief voor de TUI Care Foundation en zou best nog één of twee dagen een adviesfunctie of toezichthoudende rol willen vervullen. Ik ben al benaderd voor andere functies, onder meer als directeur van een andere brancheorganisatie, maar ik wil geen fulltime baan meer. Maar één of twee dagen zou leuk zijn. En anders heb ik een grote tuin, dus ik zal me niet vervelen.
16 Hoe wil je dat mensen zich jouw tijd bij de ANVR herinneren?
Ik hoop dat mensen mij herinneren als iemand die altijd het beste voor had met de organisatie en de sector. Iemand die transparantie, samenwerking en innovatie hoog in het vaandel heeft staan. En vooral iemand die altijd openstond voor nieuwe ideeën en de stem van de leden serieus nam. Het zou mooi zijn als mijn nalatenschap er een is van versterkte samenwerking en een toekomstgerichte benadering binnen de ANVR. Het was een voorrecht om deel uit te maken van deze sector en samen zoveel mogelijk te bereiken. Blijf samenwerken en innovatief denken, want dat is de sleutel tot succes in de toekomst. De reisbranche staat voor veel uitdagingen, maar ook voor veel kansen. Met de juiste inzet en samenwerking kunnen we blijven groeien en bloeien.
17 Niet dat hij de indruk wekt dat hij het nodig heeft, maar heb je nog een goed advies voor je opvolger Frank Radstake?
Blijf altijd het belang van de ANVR vooropstellen en zoek zoveel mogelijk leden op. Frank gaat het hartstikke goed doen, hij heeft de kennis en communicatieve vaardigheden die nodig zijn. Met het team dat er nu is, ben ik ervan overtuigd dat de ANVR een mooie toekomst tegemoet gaat. Het is belangrijk om open te staan voor nieuwe ideeën en altijd de dialoog aan te gaan met de leden.
