Corendon en Sunweb: ‘Schizofrene situatie met KLM’

KLM maakt misbruik van staatsteun door nu Airtrade over te nemen, terwijl het miljarden aan overheidssteun heeft ontvangen om te overleven. Dat zegt Steven van der Heijden, topman van Corendon. Volgens Van der Heijden ontstaat een schizofrene situatie waarbij KLM meer dan voorheen zowel leverancier als concurrent is.

‘Dat KLM concurreert met reisorganisaties is niet nieuw, want wij concurreren ook met KLM. We hebben niet voor niets eigen vliegtuigen, dus daar doen we niet moeilijk over. Maar onder de huidige omstandigheden vind ik het not done’, zegt Van der Heijden.

‘Als KLM geen geld van de overheid had geleend, had het niet meer bestaan. Dat doet de overheid om het netwerk vanaf Schiphol in stand te houden. Maar wat KLM nu doet, heeft niets te maken met beschermen van het netwerk. Dit is gewoon investeren in een business waarin je tot nu toe niet echt actief bent. Dat je meer aandacht aan vakantiereizen wilt geven, vind ik ook nog logisch, want vakantiereizen zullen eerder weer op gang komen en zich herstellen dan zakenreizen. Maar dat je dan vervolgens ook nog geld gaat uitgeven om te investeren in het overnemen van bedrijven om dat mogelijk te maken, dat gaat een stap te ver.’

Volgens KLM en Airtrade waren zij al met elkaar in gesprek voor de coronacrisis uitbrak. Is dat geen goed argument?
‘Het kan dat je er over hebt gesproken, maar de omstandigheden zijn veranderd. Als de samenwerking toen tot stand was gekomen, dan was het gewoon de eigen cashflow van KLM geweest. Dan had ik daar ook wat van gevonden, maar we hadden dan niet iets formeels kunnen opwerpen. Maar nu heeft KLM miljarden steun van de staat gekregen, en als KLM die steun niet had gehad, waren ze failliet geweest. Dus je hebt per definitie geld van de staat gebruikt. Als je dan ook nog gaat zeggen dat je het nu doet om de leningen te kunnen terugbetalen, zoals Harm Kreulen in De Telegraaf zegt, dan ga je wel erg ver. Dan zeg je in feite dat je de winst van de reisorganisaties nodig hebt om de leningen te kunnen terugbetalen. Dat kan niet de bedoeling van staatssteun zijn.’

Van der Heijden: ‘Het kan toch niet zo zijn dat staatssteun wordt verstrekt om andere bedrijven weg te concurreren. De staat mag geen actor in de markt zijn. Nogmaals, de staatssteun is bedoeld om het netwerk van KLM in stand te houden. Vandaar dat ik zeg: schoenmaker houd je bij je leest.’

Heb je als online speler meer last van KLM Holidays dan reisbureaus? Op Google bijvoorbeeld zal jouw advertentie naast die van KLM Holidays verschijnen.
‘Ik geloof niet dat het veel uitmaakt. De markt voor pakketreuzen wordt hierdoor sowieso niet groter. Iedere passagier die naar KLM Holidays gaat, is er één die anders misschien bij ons terecht gekomen zou zijn. KLM is ook een belangrijke leverancier van stoelen. We hebben net voor de coronacrisis een enorm contract gesloten met KLM op Curaçao. Er ontstaat nu best wel een schizofrene situatie dat we aan de ene kant stoelen van KLM afnemen, en aan de andere kant nu door KLM zelf op die vluchten en bestemmingen nog meer beconcurreerd gaan worden omdat zij zelf een participatie hebben in een bedrijf dat ons beconcurreert.’

Van der Heijden heeft er begrip voor dat KLM tot nu aan de weg timmerde met zijn Package Deals. ‘Leuk is dat niet, maar oké. Toen Transavia vorig jaar Transavia Holidays lanceerde, vonden we dat ook niet zo grappig, want ook dat gebeurde met liquiditeit van de staat. Ook Transavia had niet meer bestaan als de staat geen geld had geleend. Maar KLM gaat echt op expansie-pad en neemt andere bedrijven over. Dat gaat ons echt wel te ver.’

Hoe nu verder?
‘We laten door een mededingingsadvocaat bekijken of deze stap binnen de kaders van de staatssteun past. Anderzijds kan ik me niet voorstellen dat KLM er zelf niet naar gekeken heeft. Maar als dit mag, dan kloppen die kaders niet.
Het heeft ook iets moreels. Er ontstond recent veel ophef toen Albert Heijn ging adverteren met goedkope handdoeken, toen Hema en Blokker als niet-essentiële winkels niet open mochten zijn. Zo voel ik me ook een klein beetje. Zelfs als het zou mogen, vind ik het niet netjes van KLM dat ze deze stap zet. En trouwens ook niet van Transavia.’

Heeft dit nog gevolgen voor de samenwerking met KLM?
‘Ik ben voor stoelen op Curaçao volledig afhankelijk van KLM. Ik kan maar twee dingen doen: of met KLM een deal sluiten of zelf vliegtuigen inzetten. Dat laatste lijkt me helemaal een bloedbad op die route te worden, dus dat is niet verstandig. Of we eruit gaan komen? We gaan het zien. Eerst kijken waar we formeel staan en op basis daarvan gaan we met KLM in gesprek.’

Sunweb
Ook Sunweb-topman directeur Mattijs ten Brink zet vraagtekens bij de stap van KLM. ‘Op zich is het geen verrassing, maar dit kan niet. Dat zeg ik bijna meer als belastingbetaler dan als reisorganisatie.’

Volgens Ten Brink is heel nadrukkelijk door Brussel aangegeven dat je staatssteun niet mag gebruiken voor commerciële expansie. ‘Hoe kun je dit anders zien dan commerciële expansie? En dan ook nog richting een sector die totaal op apegapen ligt en geen cent van de overheid krijgt behalve de reguliere steunmaatregelen. En met de ambitie om tot de top 3 touroperators in Nederland te gaan behoren. Ik mis het gevoel voor perspectief en begrijp er niets van.’

Ben je als online speler meer getroffen?
‘Ze doen niet veel meer dan beddenbanken aansluiten. Het is niet spannender dan dat, met een huurauto hier en daar. Het is een ander product dan hetgeen wij aanbieden, met echte controle over de totale reis, waarvan we ook weten wat we aanbieden. Waarbij we niet alleen gesproken hebben met de hoteleigenaar, maar daar ook afspraken mee hebben op het gebied van kwaliteit, duurzaamheid en klantvriendelijkheid. Dat is echt een heel ander vak, dat gaat KLM nooit in z’n vingers krijgen. Het is de vraag wat dit anders maakt dan een vlucht met KLM en een hotel via de site van Booking.com.’

Ten Brink stelt hardop de vraag: ‘Maak ik me er nou zakelijk veel zorgen over dat dit heel erg groot gaat worden? Het is een bewijs dat de markt in beweging is en dat iedereen zoekt naar gemak aan de ene kant en flexibiliteit aan de andere kant. Wij denken dat wij, met het nauwe ecosysteem van hotelpartners om ons heen, daar altijd voorop blijven lopen.’

Ga je nog iets ondernemen?
‘Ik vind dat de Kamer hier vragen over mag stellen, want die heeft de steun goedgekeurd. Ik ga ervan uit dat de politiek echt z’n werk doet, dat geldt ook voor Brussel. Het terugverdienen van de steun waarover wordt gesproken, gaat wel over de rug van reisorganisaties. Ik vind het van KLM een gekke move, juist in deze tijd. Bescheidenheid zou hen meer sieren. Maar ik ga er verder geen energie in steken. We hebben als Sunweb een nauw partnership met Transavia dat we graag doorzetten en dat zullen we ook doen.’

Reactie KLM
Harm Kreulen, directeur KLM Nederland, weerspreekt de kritiek. Tegenover de Telegraaf verklaart hij: ‘Onze deelneming in Airtrade heeft niets te maken met staatssteun. Die leningen moeten we terugbetalen. Onze plannen met pakketreizen helpen om die af te lossen. We moeten investeren om klaar te zijn voor marktherstel.’

Eind vorige week, nadat de deal met Airtrade bekend was gemaakt, gaf Kreulen tegenover TravMagazine uitleg waarom er juist nu een belang in Airtrade was genomen, en niet voor de coronacrisis, toen er al gesprekken waren.

‘We hadden onze handen vol met het managen van de crisis. Op een gegeven moment moet je je toch weer voorbereiden op een marktherstel, we weten alleen nog niet precies wanneer dat zal zijn. Maar na een periode van crisismanagement ga je weer meer vooruitkijken. We bereiden ons nu, mede via deze deal met Airtrade, voor op de periode na de crisis, zodat we vol de wind in de zeilen kunnen pakken.’

Foto: Steven van der Heijden (Corendon) en Mattijs ten Brink (Sunweb).