Pieter Elbers: ‘Lang geleden dat ik zo slecht wakker werd’

‘Het is lang geleden dat ik zo slecht wakker werd als vannacht.’ Zo vatte KLM-topman Pieter Elbers donderdagavond aan tafel bij Jinek de dag samen nadat bekend werd dat president Trump de VS 30 dagen op slot doet voor reizigers uit de Schengen-landen.

De gevolgen van het coronavirus, maar vooral de maatregel van Trump waren bij de talkshow op RTL4 het onderwerp van gesprek.
De VS is een belangrijke markt voor KLM, dat samen met Delta 5 miljoen klanten per jaar naar de VS vervoert. ‘Als je dan 48 uur hebt om daar een andere oplossing voor te vinden, dat is heel snel’, stelde Elbers. ‘Dat is iedere dag 50 vluchten op en neer tussen Nederland en de VS.’

Gevraagd naar de financiële gevolgen van het inreisverbod, zei Elbers:
‘Dat is nog onduidelijk. Voorlopig vliegen we donderdag en vrijdag nog alle vluchten. We kijken de komende dagen hoeveel vluchten we nog kunnen uitvoeren naar punten in de VS waar zogenaamde entry-points zijn. Dat betekent dat we nog wel kunnen vliegen naar New York, Washington, San Francisco en Los Angeles en veel andere punten. Daarop kunnen we nog vliegen met passagiers die Amerika in mogen en vooral ook Nederlanders en Europeanen die in Amerika zitten en die terug willen. Dat gaan we de komende dagen of twee weken doen. Daarna zullen we verder terugschalen, afhankelijk van de ontwikkelingen.’

Een maand geleden had u het over een verlies van 200 miljoen euro. Welk bedrag wordt het nu?
‘Dat is een bedrag waar we toen erg tegenop zagen en waar ik nu voor zou tekenen bij het kruisje. Dat bedrag hebben we destijds aangekondigd voor Air France-KLM bij de presentatie van de jaarcijfers. Dat was begin februari. Maar we worden iedere keer toch weer met elkaar verrast. Het is heel makkelijk om in de achteruitkijkspiegel te kijken. We worden met elkaar voortdurend overvallen door nieuwe informatie. Op dat moment was China dicht en was de rest van Azië moeizaam. Inmiddels lijkt China weer wat omhoog te komen, de rest van Azië is moeizamer geworden, Italië is dicht en inmiddels hebben we ook met Amerika te maken.’

De koers van het aandeel KLM kelderde donderdagmorgen met 17 procent. Dat dat was de laagste stand sinds 2016. Dat betekent dat in 3,5 week tijd de koerswinst van bijna 3,5 jaar is weggevaagd. Gaat KLM dit overleven?
‘We moeten een onderscheid maken tussen de aandelenkoersen en wat het betekent voor de cashflow van je bedrijf en wat dit doet voor je bedrijfsvoering. Wij nemen een hele set aan maatregelen. Niet alleen om onze klanten zo goed mogelijk te verzorgen, maar ook te zorgen dat we financieel vooruit kunnen. Dat betekent dat we inkomsten zoveel mogelijk zeker stellen en maximale flexibiliteit aan onze klanten bieden. En tegelijk zullen we een heel pakket aan kostenbesparende maatregelen nemen.’

Stel, u gaat niet bij de banken bedelen om geld of bij de overheid, over hoeveel dagen is het geld op?
‘We hebben allerlei faciliteiten voorzien voor bepaalde situaties. Er is heel veel onduidelijkheid hoe lang dit gaat duren en wat de exacte impact is. Gelukkig hebben we de afgelopen jaren heel veel gedaan om onze balancesheet te versterken en hebben we een oorlogskas waar we wel even mee vooruit kunnen. Maar we kunnen niet achterover zitten en afwachten. Dat betekent zeker dat we na de aankondiging van de VS heel snel moeten schakelen. De komende dagen gaan we met alle partijen, zoals Schiphol, de overheid, om de tafel om te kijken hoe we dit met elkaar gaan oplossen.’

Als het inreisverbod twee maanden duurt, gaat KLM dat overleden?
‘Ja, we gaan twee maanden overleven, maar niet zonder dat we daarop maatregelen nemen. KLM is 100 jaar geworden vorig jaar. Dat hebben we gedaan door geweldig loyale klanten, door een staff die in dit soort situaties de schouders eronder zet en het beste van zichzelf laat zien. Ik heb er alle vertrouwen in dat al die 30.000 KLM’ers dat weer gaan doen. Maar dat gaat niet vanzelf. Daar zullen we echt wat voor moeten doen, ook als het twee maanden gaat duren.’

Dick Benschop, de topman van Schiphol die ook aan tafel zat, noemde enkele cijfers voor de luchthaven.
Benschop: ‘Schiphol had begin deze week 20 procent minder reizigers, met een dalende lijn. Als over één of twee weken de VS naar nul gaat, dat is ongeveer 10 procent van het aantal reizigers op Schiphol, dan zitten we op min 30. Vervolgens krijgen we sneeuwbaleffecten door het hele netwerk heen, want alles hangt met alles samen. En ik denk daar bovenop een dalende trend, omdat de coronacrisis in Nederland en Europa nog niet op een dieptepunt is. We gaan naar een situatie met dalende aantallen in een tempo dat we nog nooit hebben gezien. Dat is niet te vergelijken met Sars, de aswolk of de financiële crisis.’

Het goede nieuws is de toezegging van minister Wopke Hoekstra (Financiën) die bedrijven financieel wil helpen. Hij is vastbesloten om voor bedrijven in het algemeen en de luchtvaartsector in het bijzonder, die van vitaal belang zijn voor de Nederlandse economie zijn, te doen wat nodig is.

Vraag aan Elbers: bent u daar gelukkig mee?
Elbers: ‘Ik ben vooral gelukkig dat we met elkaar naar een situatie gaan waar we zeggen: het land is in crisis en we moeten het met elkaar oplossen. Voor ons is belangrijk dat we medisch gezien de juiste ondersteuning krijgen, maar ook met belastingwetgeving, met arbeidsflexibiliteit. En natuurlijk is er de vraag wat het financieel precies gaat betekenen. Als bedrijf hebben we daar ook een verantwoordelijkheid in. En we zullen met minister Hoekstra overleggen over wat dan, hoe dan en wanneer.’

De situatie bij de Chinese luchtvaartmaatschappijen is hoopgevend, zegt Elbers. In China zijn de binnenlandse vluchten vrij snel teruggebracht van 100 naar 10 procent. Dat is inmiddels weer op 80 procent. ‘Je ziet dat het daar weer op gang begint te komen, dat het onder controle lijkt te komen. Daar heeft ook de Chinese overheid bij geholpen.’

Bekijk hier het fragment met Elbers terug.