De Nederlandse deelnemers aan de Izmir-top waren stuk voor stuk aangenaam verrast door de manier waarop Turkije duurzaamheid in toerisme vormgeeft. En de wijze waarop dit beleid tot uiting komt in de ontwikkeling van nieuw productaanbod, dat meer is dan zon, zee en strand. Dit zijn de reacties.
Frank Oostdam (ANVR)
‘Aanpak is State of the Art’
ANVR-directeur Frank Oostdam is onder de indruk van de inspanningen van Turkije op het gebied van duurzaamheid. Of zoals hij het uitdrukt: ‘Wat Turkije doet op het gebied van duurzaamheid is state of the art.’ Volgens Oostdam is de toerismesector in Turkije al heel ver als het gaat om verduurzaming, eigenlijk verder dan gedacht. ‘Het sterke vind ik dat Turkije zijn hele strategie echt op orde heeft. En in het verlengde daarvan hebben ze een aantal activiteiten en producten die voor touroperators en reisorganisaties heel aantrekkelijk kunnen zijn om te vermarkten. Dat vind ik heel inspirerend.’
Toekomstbestendig
De ANVR is sinds eind vorig jaar (het laatste ANVR-congres) zelf voortvarend bezig met zijn eigen duurzaamheidstraject. Het Turkse model sluit hierbij volgens Oostdam goed aan. ‘Als reisbranche in Nederland zijn we natuurlijk toch een beetje de intermediairs. Wij bouwen reizen, maar daarvoor zijn we wel afhankelijk van leveranciers, dus van airlines, hotels en ook bestemmingen zelf. En als je dan ziet dat een bestemming als Turkije zo ongelooflijk goed bezig is, dan helpt dat om de vitale keten te verduurzamen. Daar maken we reizen niet meteen helemaal duurzaam mee, maar we maken het wel toekomstbestendig.’
Oostdam vervolgt: ‘Duurzaamheid is hier geen holle kreet, het is geen green washing. De toeristische sector hier is er echt mee bezig.’ Volgens Oostdam kan de Nederlandse reissector de topprestatie van Turkije op het gebied van duurzaamheid ook gebruiken in discussies met de overheid en andere instanties. ‘We kunnen aantonen dat we als sector op internationaal gebied samenwerken met een duurzame bestemming als Turkije. Ik zou zeggen: Be good and tell. Ik vind het een inspirerende reis.’
Günay Uslu (Corendon)
‘Meteen aan de slag met productteam’
Direct na terugkomst van het korte bezoek aan Izmir is Günay Uslu, CEO van Corendon, aan de slag gegaan. Samen met haar productteam Turkije wil zij de opgedane inspiratie en ideeën omzetten in praktische reiscombinaties.
‘We hebben in korte tijd een heel andere kant van Turkije gezien. Als touroperator heeft me dat toch wel getriggerd. Je kunt heel mooie combinaties maken, net zoals wij hebben gedaan. Een fijn hotel waar je kunt uitrusten, maar ook mogelijkheden om in de buurt een uitstapje te maken, met een fiets de natuur in of met een huurauto naar de overblijfselen van de oude stad Efese. En dan na afloop eten in een goed restaurant, waar de chef misschien wel over Michelin-sterren beschikt. En vervolgens weer een dagje naar het strand. We bieden als Corendon al culinaire- en historische reizen aan, maar we gaan kijken hoe we dat kunnen uitbreiden.’
Retrobestemming
De regio Izmir aan de Egeïsche kust past volgens Uslu goed bij het aanbod retro-bestemmingen van Corendon, dat deze zomer Alanya in de markt zet als retro-bestemming die voordeliger en rustiger is dan Antalya. ‘De regio rond Izmir, met plaatsen als Kuşadası, is ook zo’n retro-bestemming waar natuur, cultuur, geschiedenis en de lokale keuken bij elkaar komen. En waarom zou je die combinatie niet kopiëren naar andere bestemmingen? Het lijkt mij fantastisch om een verblijf in Istanbul te combineren met een bezoek per huurauto aan Troje.’
De aandacht voor duurzaamheid in Turkije heeft Uslu aangenaam verrast. ‘Je ziet het in je hotelkamer, met handdoeken van duurzaam materiaal, duurzame shampoo, biologisch eten. De hotels in Turkije zijn wettelijk verplicht een duurzaamheidscertificaat te behalen, maar ik denk dat je op die manier tegelijk een andere mindset bij hoteliers krijgt en dat die het ook uit zichzelf zouden doen. Ik vond het een indrukwekkend bezoek.’
Gert-Jan Bressers (ANWB/Fox)
‘Kunnen wij nog wat van leren’
Voor Gert-Jan Bressers, directeur rondreizen van Fox/ANWB Reizen, was het een verrassing dat de toeristische sector in Turkije al zo ver is op het gebied van duurzaamheid. ‘Turkije is voor ons een relatief kleine bestemming. Ik had nooit gedacht dat zij zo ver zouden zijn met duurzaamheid. Het opende echt mijn ogen. Ik denk dat Turkije op sommige vlakken verder is dan wij. Daar kunnen wij als bedrijf en als sector in Nederland nog wat van leren. Ik zie veel kansen voor ons en voor de hele branche.’
Volgens Bressers heeft Turkije de potentie voor een breed productaanbod dat verder gaat dan het bekende zon, zee en strand. ‘Dat betekent dat wij dus nog een stuk productontwikkeling kunnen doen op het andere Turkije, waarbij we tegelijkertijd ook stappen in ons duurzaamheidsbeleid kunnen zetten. Ten eerste is deze bestemming wat dichter bij huis, maar ook op de bestemming zelf zie je een milieubewuster en duurzamer aanbod, met activiteiten in de natuur, op culinair gebied, het tegengaan van voedselverspilling in hotels. Turkije pakt behoorlijk door op dat vlak. Met al die elementen samen kun je een behoorlijke stap zetten in je ketenverantwoordelijkheid. Los van die variëteit heeft Turkije toch ook een beetje dat Aziatisch mystieke. Dat vind ik het mooie van Turkije, het is niet de gangbare Europese bestemming. Ik zie veel kansen voor onze productontwikkelaars.’
Arjan Kers (TUI):
‘Voorbeeld voor andere bestemmingen’
Arjan Kers, Managing Director van TUI Nederland/België en voorzitter van de ANVR, is zeer te spreken over de manier waarop Turkije zich met duurzaamheid bezighoudt. ‘Ik denk dat de holistische aanpak, waarin alle ondernemers en alle onderdelen van de sector worden meegenomen, hier goed functioneert. Dat geeft namelijk ook een soort verplichting dat iedereen op zijn eigen manier moet bijdragen. Die brede aanpak is wat mij betreft de reden van het succesverhaal dat Turkije op deze bijeenkomst heeft gepresenteerd. Net als Frank Oostdam had ook ik niet verwacht dat ze hier zo ver vooruit waren. Turkije is echt een voorbeeld voor veel andere bestemmingen.’
Op de vraag of hij tijdens de Izmir-top zaken heeft gehoord waarmee hij zelf meteen aan de slag wil, zegt Kers: ‘Als ANVR hebben we met alle leden samen de laatste jaren een strategie op het gebied van duurzaamheid uitgewerkt. Het is mooi om te zien dat deze gezamenlijke aanpak ook in Turkije werkt. Dat is meteen de les die we hebben geleerd: je moet het samen doen. De toerismesector in Turkije heeft het onderwerp duurzaamheid goed aangepakt en daar kunnen wij in Nederland weer van leren. Met als doel dat je commitment krijgt van alle ANVR-leden, waardoor je samen sterk staat.’
Toekomstig pareltje
Gaat TUI zich naar aanleiding van deze hernieuwde kennismaking weer meer focussen op de Egeïsche kust als bestemming? Kers: ‘De Egeïsche kust is altijd een populaire bestemming bij Nederlanders geweest. De afgelopen jaren zijn er ontzettend veel nieuwe hotels gebouwd in de regio Antalya en ontstond meer focus op die bestemming. Tijdens ons bezoek aan Izmir en omgeving hebben we veel andere kanten van deze fantastische bestemming gezien, meer kleinschalige activiteiten, de andere cultuur, het culinaire aanbod. Misschien moeten we in deze regio minder focussen op Sun & Beach. Ik ben enorm verrast wat deze regio van Turkije allemaal te bieden heeft. Dit is weer een toekomstig pareltje voor de Nederlandse reismarkt.’
Volgens Kers staat Turkije bekend als een betaalbare all inclusive-bestemming. ‘De service in Turkije staat op een hoog niveau. Je krijgt veel waar voor je geld. Het enige verwarrende is dat de betere hotels met vijf-sterrenservice te lijden hebben onder goedkope zogenaamde vijf-sterrenhotels die eigenlijk drie-sterrenniveau hebben.’
Martine de Knoop (The Travel Club)
‘Ik zie vooral kansen’
Martine de Knoop, directeur van The Travel Club, ziet vooral veel kansen. ‘Tegen mijn verwachting in is Turkije veel verder ontwikkeld op het gebied van duurzaamheid en dat biedt kansen. Wij zijn juist op zoek naar bestemmingen, type reizen met een verlaagde CO2-uitstoot. Wij als retailer/reisorganisator zonder eigen hotels of airline zijn afhankelijk van het aanbod van derden en dan is het goed om te zien hoe Turkije zich als eerste land gecommitteerd heeft aan de standaarden van de Global sustainable tourism council (GSTC). Op dit moment brengen wij voornamelijk klanten naar Turkije voor zon-, zee- en strandvakanties. Tijdens onze reis hebben wij gezien dat de regio Izmir ook geschikt is voor actieve fiets- en wandelvakanties, cultuur en gastronomie. Een groot deel van onze klanten heeft hier ook interesse in, maar voor dit soort reizen bieden wij Turkije nog niet aan.’
Maarten van Os (Prijsvrij/D-reizen)
‘Aanbod afstemmen’
Maarten van Os is General Counsel bij Prijsvrij/D-reizen. Wat hem betreft ligt de bal nu bij Nederland om vervolgstappen te ondernemen. ‘Mijn conclusie is: het is bewonderenswaardig welke stappen Turkije allemaal al heeft genomen naar een meer duurzame manier van reizen. Het is nu zaak die veelbelovende initiatieven vanuit Nederland te beantwoorden en ons aanbod hierop af te stemmen. Samen op weg naar een meer duurzame en zorgeloze reis voor de beste prijs.’
Floor van der Zee (Corendon)
‘Noodzaak verduurzamen is urgent’
Floor van der Zee, Director Corporate Responsibility bij Corendon, was met de Izmir-top voor het eerst in Turkije. Het zal niet de laatste keer zijn. ‘Met deze trip zette ik voor het eerst voet op Turkse bodem: een mooie ervaring. Ik ben onder de indruk van de inspanningen van Turkije als het gaat om verduurzaming van de toeristische sector. Dat is iets wat veel mensen nog niet van dit land weten. Met concrete stappen zoals een verplicht duurzaamheidscertificaat voor hotels is Turkije andere landen ver vooruit. En dat is hard nodig, want de opgave om de reisbranche te verduurzamen is enorm en zeer urgent. De trip kende daarnaast vele culinaire hoogtepunten: de Turkse gastronomie is waanzinnig, waarbij lokale producten en respect voor natuur en omgeving centraal staan. Tot slot heb ik genoten van de prachtige omgeving van Izmir en de vele historische schatten die daar te vinden zijn.’
Sterrenkok Osman Sezener is voorbeeld nieuwe culinaire koers
Osman Sezener (1982) is een bekend voorbeeld van de nieuwe generatie chefkoks en de nieuwe koers die Turkije op het gebied van gastronomie is ingeslagen. Na een internationale carrière, waarbij hij in gerenommeerde keukens werkte, vervulde hij zijn oude droom door in 2018 restaurant OD Urla te openen. Hier bracht hij zijn duurzame uitgangspunten in praktijk: ‘van boer tot bord’ en ‘zero waste’. De helft van zijn ingrediënten haalt de kok uit zijn eigen reusachtige groentetuin. De rest komt van lokale leveranciers die binnen een straal van tien kilometer zijn gevestigd. Sezener is inmiddels in het bezit van een Michelin-ster en diverse andere onderscheidingen. Op zijn familiedomein beschikt hij over een verblijf met zeven gastenkamers en een wijnkelder die 450 soorten wijn uit 14 landen bevat.
OD Urla ligt op een half uur rijden van Izmir en vier uur van Istanbul. Onder de gasten zijn opvallend veel bezoekers uit Istanbul, zo verraden de kentekens van de auto’s op de parkeerplaats. Het zijn vaste gasten die hun avondje sterreneten compleet maken met een overnachting.
