De eerste herfststorm van het jaar is net gaan liggen wanneer Saskia Griep (oprichter Better Places) en Harco van Uden (oprichter ITG Companies) elkaar treffen in Current Rooftop in ’s-Hertogenbosch.
TravMagazine vraagt de twee ondernemers om met elkaar te praten over duurzaamheid in de reisbranche. Het resultaat is een gesprek vol scherpe woorden, tegengestelde perspectieven en verrassende overeenkomsten.
Wetenschap tegenover pragmatiek
Griep vertelt dat ze zich heeft voorbereid door de website van ITG Companies uitgebreid te bekijken. ‘Ik denk dat er meer overeenkomsten tussen ons zijn dan verschillen’, zegt ze. ‘Ik herken heel veel taal. Maar ik zit er een beetje anders in: meer vanuit de wetenschap, transparant en met een serieuzere en grondigere boodschap.’ Die opmerking roept direct weerstand op bij Van Uden. Hij voelt zich weggezet. ‘Daar zitten heel veel oordelen en aannames in,’ zegt hij scherp. ‘Ik denk dat het bij ons meer dan serieus is. Ik wil altijd direct aan de slag met ideeën, want ik heb één leven en wil resultaat zien. Waarom zou onze boodschap minder serieus zijn?’
Griep verduidelijkt dat ze mist dat ITG zijn beloftes wetenschappelijk heeft onderbouwd. ‘Je schrijft over positieve impact, maar ik zie de onderzoeksresultaten erachter niet. Als je iets zegt over uitstoot, dan moet je dat toch concreet berekenen? Je kunt dat niet zomaar stellen.’ Van Uden heeft weinig op met rapporten en academische studies. ‘Je gaat ervan uit dat onderzoeksresultaten kloppen’, zegt hij. ‘Ik geloof in data, maar heb liever geen data dan slechte data. Met (wetenschappelijke) documenten die niemand leest, bereik je niks. Ik wil resultaat, niet een rapport dat na drie of vier jaar achterhaald blijkt te zijn.’
Wel of geen interesse
Van Uden haalt een herinnering op aan Zimbabwe, dertig jaar geleden. ‘Ik kocht daar accommodaties in en men sprak toen al over de positieve invloed van toerisme op de omgeving. Ik wilde dat verhaal in Nederland aan de man brengen en verwachtte resultaat. Maar er was helemaal geen belangstelling.’ Griep pareert dat er wel degelijk interesse was in die tijd. ‘Consumenten die bij Sawadee boekten, hadden in die tijd wel belangstelling voor duurzaamheid, zoals kleinschalige accommodaties en excursies met de lokale bevolking.’ Van Uden: ‘Mijn ervaring in die begintijd was dat niemand er echt belangstelling voor had.’
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
ANVR onder vuur
Over de duurzaamheidsvisie van de ANVR zijn beide ondernemers niet te spreken. Van Uden vertelt over het ANVR-congres in Oman (2025, red.): ‘Na een jaar lang vergaderen met 22 mensen was er geen duurzaamheidsvisie van de ANVR. Dan denk ik: ze voelen de urgentie niet. Deze uitstraling moet je als reisbranche niet willen.’ Griep knikt. Ook Better Places deed aanvankelijk mee aan de werkgroep, maar stapte eruit. ‘Het schoot gewoon niet op’, zegt ze. Toch vindt Griep de uiteindelijke ambitie, nul uitstoot in 2050 en halvering in 2030 ten opzichte van 2019, op papier waardevol. ‘Zo’n doel geeft richting, iedereen kan ermee werken. Maar het blijft bij mooie woorden. Halvering in 2030 klinkt goed, maar zolang er nauwelijks concrete stappen worden gezet, en vliegen en cruises nog volop worden gepromoot, is dat gewoon niet geloofwaardig.’
Van Uden: ‘Kijk naar ons verhaal, dat gaat verder dan uitstoot alleen, iedereen kan er iets mee. Uitstoot is een deel van het probleem’, zegt hij. ‘Waarom zetten we niet alle ballen in op nul uitstoot? Nederland heeft kennis en geld, maar we zetten ons verstand slechts af en toe in en besteden het vaak niet goed. We verzamelen plastic, maar stoppen bij de grens. Hier worden tien vliegtuigen aan de grond gehouden, terwijl er verderop dertig opstijgen. Symboolpolitiek irriteert me mateloos.’
Luister hieronder naar de reactie van ANVR-directeur Frank Radstake (minuut 25.43).
Een fonds
Van Uden trapt af met een concreet voorstel: ‘Als wij 1 euro per passagier in een potje doen, is dat nog minder dan het Calamiteitenfonds en de SGR. Maar om een duurzaamheidsfonds tot stand te brengen, zullen ego’s weg moeten. We moeten als reissector één verhaal hebben. Niet nog eens een jaar lang vergaderen met twintig mensen zonder resultaat.’
Griep sluit zich daarbij aan: ‘Wat mij betreft doen we twee euro per passagier in een potje. Ik heb dit idee al eens bij de ANVR voorgelegd. Het is belangrijk om dan een onafhankelijke commissie aan te stellen die bepaalt waar het geld naartoe gaat. In het verleden hadden we al eens een duurzaamheidsfonds, maar zonder onafhankelijk bestuur was het lastig om het geld goed te besteden.’
De boodschap
Wanneer het gaat over communicatie verschillen Griep en Van Uden van mening. Griep: ‘Onze boodschap is niet dat we minder moeten reizen, maar anders. Daarnaast adviseren wij om niet elk jaar een verre reis te maken.’ Van Uden legt zijn kijk op de zaak uit: ‘Jij zegt dat verre reizen fout zijn, terwijl je ze zelf nog aanbiedt. Dat vind ik nog veel raarder.’ Griep: ‘Dat is helemaal niet onze boodschap. We zeggen niet dat verre reizen fout zijn. We zeggen: maak óók eens een mooie reis binnen Europa. Het gaat om inspireren, niet om verbieden. Daarnaast kunnen wij niet van de een op de andere dag stoppen met het aanbieden van verre reizen. Wij werken samen met partners en willen samen met hen de transitie in.’
Van Uden blijft kritisch: ‘Vliegreizen zijn jarenlang veel te goedkoop verkocht en daardoor ontbreekt innovatie. Toch doet reizen zelf niks fout; het is de manier waarop dat anders moet. Ik bemoei me niet met wat mensen níet moeten doen. Wij adverteren in NRC en zeggen dat reizen de wereld duurzamer maakt. Mensen die daarop reageren, nodig ik uit op kantoor om te praten. Veel mensen hebben een mening, maar weinig kennis. Vooral de groep die vroeger de hele wereld rondreisde en nu zegt dat anderen niet meer mogen reizen, vind ik lastig.’ Griep constateert: ‘De manier waarop wij communiceren, komt bij jou dus heel erg over alsof wij vinden dat mensen iets niet mogen. Dat triggert mij om met een kritisch oog te kijken naar hoe ik en Better Places communiceren.’
Innovatie als sleutel
Als het gesprek richting innovatie gaat, ontstaat toenadering. Griep: ‘We hebben een stichting opgericht waar we jaarlijks een ton in investeren, specifiek voor innovatie in de luchtvaart. De volgende stap is dat reizigers zelf de prijs voor hun vlieggedrag betalen. Dat geld gaat direct naar innovatie. Onze reizigers zijn bereid mee te betalen aan een oplossing.’ Van Uden vult aan: ‘Wij hanteren een percentage van de reissom. De bijdrage is vrijwillig, maar staat standaard aan. Het gaat om 1 procent van de reissom, en bij totaalbedragen van 25.000 tot 30.000 euro zijn dat serieuze bedragen. Ons doel is dat alle reizigers deze bijdrage laten staan, maar op dit moment varieert het nog tussen de 20 en 30 procent. Ons uitgangspunt is simpel: leven is nemen, reizen is nog wat meer nemen en dus teruggeven. Dat is geen afkopen, maar steunen. Wij doen dat bijvoorbeeld door studenten in Delft en het Wereld Natuur Fonds te ondersteunen. We doen al heel veel, daarom val ik zo over het woordje ‘serieus’.’ Griep knikt instemmend: ‘Ik vind het bemoedigend en inspirerend voor reisorganisaties die dit ook overwegen te gaan doen.’
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Jong talent
Van Uden vertelt dat hij met ITG Companies voortdurend verbinding zoekt met de jonge generatie. ‘We steunen ook studenten in Delft, werken samen met het Data & AI Lab van de universiteiten van Eindhoven en Tilburg en hebben elk halfjaar acht stagiaires. De gemiddelde leeftijd bij ITG is laag. Jonge mensen maken het verschil. Onze generatie is voor 80 procent al afgehaakt en wil niet meer veranderen. Daarom organiseren we klantendagen waar studenten hun innovaties presenteren en bijeenkomsten over duurzaamheid en reizen. Zo zorgen we dat nieuwe ideeën ook echt landen in de praktijk.’ Ook bij Better Places wordt de samenwerking met de jeugd volop gezocht. Griep: ‘Wij werken nauw samen met universiteiten en hogescholen, hebben onze eigen Better Places Academy en doen veel onderzoek naar gedragsverandering. Innovatie staat centraal.’
Persoonlijke drijfveren
Griep vertelt over haar motivatie om zich in te zetten voor duurzaamheid in de reissector. ‘Ik heb heel veel gereisd en daardoor gezien wat de gevolgen zijn van klimaatverandering. Ik maak me niet druk over mezelf, maar ik voel me wel verantwoordelijk voor de volgende generaties. Hun leven wordt misschien niet onmogelijk, maar wel minder aangenaam. In mijn ogen hoeft dat niet, want je kunt goed leven zonder elk jaar een verre reis te maken. Wanneer ik zie hoe mensen in andere landen lijden onder extreme hitte of overstromingen, besef ik dat het niet alleen om mij en mijn kinderen gaat, maar om de hele wereld en daar verbind ik ook consequenties aan.’ Van Uden reageert nuchter. ‘Niet reizen is geen oplossing, zie ook ons verhaal, want het probleem is groter dan uitstoot alleen. De aarde verliest echt niet van de mens. Hoe erg is het als wij verdwijnen? Ik vind het vrij egoïstisch om alleen maar bezig te zijn met onszelf. Ik geloof dat niemand zegt: ‘Ik leef om de wereld kapot te maken’. Iedereen wil dat het goed gaat met de wereld. Alleen: beperkingen en symboolpolitiek lossen niks op. Innovatie wel.’
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Reclameverbod: symboolpolitiek of noodzaak?
Wat vinden Griep en Van Uden van het reclameverbod voor vliegreizen en cruises? Griep: ‘Op een regenachtige winterdag op de fiets een advertentie zien met ‘voor 199 euro naar de zon vliegen’ is voor veel mensen heel aantrekkelijk. Het maakt het normaal dat het kan en ik denk dat dat niet zo hoeft te zijn. Daarom ben ik voor een buitenreclameverbod.’ Van Uden reageert onmiddellijk: ‘Wat is er mis mee? Het ís normaal en het moet ook normaal blijven. Geen reclame maken lost het probleem niet op. Dit is slechts een bijzaak en dus ruis, het leidt af van het werkelijke probleem. Als je minder reist of stopt met reizen, gaat dit ten koste van natuur- en cultuurbescherming, werkgelegenheid, armoedebestrijding, verbinding en persoonlijk geluk. Met innovatie kunnen we het klimaat beheersen en deze andere punten in stand houden, zodat we niet een nieuw probleem creëren.’
Griep is van mening dat het geen goed idee is dat de ANVR de middelen van de leden gebruikt om verder te procederen tegen het reclameverbod in de publieke ruimte. ‘We weten dat de kans dat ze dit winnen heel klein is. Die energie kan beter naar een innovatiefonds.’ Van Uden schudt zijn hoofd. ‘Het reclameverbod betekent dat we de vrijheid van meningsuiting inkorten. Op het moment dat het beperkt wordt om te vertellen dat reizen op een positieve manier bijdraagt, ga je een grens over.’ Griep besluit met een oproep: ‘Laat de ANVR stoppen met dat negatieve frame over het reclameverbod, want je weet dat er straks weer een grote bak shit over je heen komt. Gebruik al je energie om dat innovatiefonds op te zetten, dan heb je iets positiefs.’ Van Uden: ‘Ik hoop dat we als sector één verhaal krijgen. Daar hoeven geen twintig man een jaar over te bakkeleien. Gewoon een verhaal waar iedereen zich in kan vinden en niet een verhaal waarin Nederlanders anderen voorschrijven wat ze moeten doen.’ Griep glimlacht. ‘Dat zou een hele mooie uitkomst zijn van dit gesprek.’
Top 50Dit interview is verschenen in de Top 50-editie van dit jaar. Lees het hele magazine online én gratis via onderstaande link.Op zoek naar een fysiek exemplaar van de Top 50? Geen probleem! Word nu abonnee (Compleet óf Web Only) en ontvang ook de Top 50 van 2025: https://www.travmagazine.nl/abonnementen/
Geef een reactie