Felle ‘minder, minder’ discussie rond duurzaamheid

In de paneldiscussie met Frank Oostdam (ANVR), Arjan Kers (TUI), Jeroen Klijs (Breda University of Applied Sciences), Coen de Ruiter (Greenchoice), Corine Jansen (JoConnect) en presentator Rens de Jong tijdens het Travel Congress dat dinsdag digitaal plaatsvindt, heeft er een felle discussie plaatsgevonden rondom ‘duurzaamheid’ en de statements die Mattijs ten Brink (CEO Sunweb) in diverse media liet vallen over ‘minder vliegen’.

Arjan Kers (CEO TUI Nederland) was verbaasd dat de discussie werd gevoerd, omdat de reisbranche zich al jaren met duurzaamheid bezighoudt. ‘Ik heb een beetje moeite met minder. Het is heel makkelijk om dingen op tafel te gooien, je moet het wel kunnen waarmaken. We moeten ook niet gaan doen alsof we al die jaren niets hebben gedaan.’

Minder is niet nodig
De uitspraak ‘Vakantie vieren, het roer moet om. Minder ver, minder vervuilend, minder wintersport’ zorgde voor een felle discussie aan tafel. ‘Mattijs ten Brink maakt het heel concreet: minder ver’, aldus presentator Rens de Jonge. ‘Wat maakt hij dan concreet?’, aldus Kers. De Jonge: ‘Hij zegt: minder ver gaan reizen.’ Kers: ‘Ik heb een beetje moeite met minder. Bewuster, dat vind ik genuanceerder. Minder, woorden en daden is een hele grote afstand. Het is heel makkelijk om dingen op tafel te gooien, je moet het wel waar kunnen maken, er een plan achter hebben staan wat je kunt uitvoeren en wat meetbaar is. Minder is niet nodig. Je moet bewuster omgaan met hoe je gaat reizen in de toekomst en dat doen ook heel veel mensen. Om te zeggen minder minder… iedereen heeft recht op vakantie, iedereen wil ook op vakantie’, aldus Kers, die laat weten dat TUI met Fair Travel ‘tenminste een concreet plan heeft voor de komende jaren’.

Investeren
‘Ik ben de afgelopen twee jaar gaan nadenken of het nu wel zo verstandig is om die hele familie De Jong in een vliegtuig te zetten naar Bali’, aldus de presentator. ‘Moeten wij als reisbranche die droom niet wat anders maken?’ Kers: ‘Ik denk dat er ook andere componenten aan vastzetten. Jij doelt weer op vliegen, maar ook in vliegen kun je de komende jaren investeren in verbeteringen. Bijvoorbeeld een nieuwe vloot. Heel veel maatschappijen hebben dat nog steeds niet gedaan. Als jij met een airline vliegt die investeert, is de impact een stuk minder. Ik vind niet dat je kan gaan zeggen dat mensen niet meer naar Bali kunnen, omdat het niet duurzaam is. Iedereen heeft recht om op reis te gaan. Als je het hebt over vier keer of één keer, dan kom je bij het punt ‘bewust’. Die keuze kunnen wij begeleiden als sector, maar je moet niet ineens gaan zeggen minder, minder. We zitten in een commerciële sector, als wij geen geld verdienen kun je ook niet investeren in duurzaamheid. We zorgen dat we gezond blijven als sector, dat mensen op vakantie kunnen blijven gaan en dat dat bewust gaat.’

Positieve impact
Frank Oostdam (directeur/voorzitter ANVR) laat weten blij te zijn met ondernemers die zeggen dat duurzaamheid hen aangaat en daar werk van willen maken. ‘Ik zie het duurzamer worden van reizen toch iets meer op het vlak van faciliteren en randvoorwaarden. We moeten ons perspectief als reissector gaan verbreden. Als het gaat om wat we met elkaar willen. De experience is in de afgelopen twee jaar breder geworden dan alleen maar het topproduct en de topdienstverlening. Ook veiligheid en zekerheid horen erbij, maar ook duurzaamheid. Dat betekent dat we er alles aan moeten doen om de negatieve impact zo laag mogelijk te houden en de positieve impact te maximaliseren. Mattijs heeft wel gelijk, in die zin, dat het toerisme straks weer enorm gaat toenemen. Dan kunnen we enorm innoveren, maar dat wordt dan met gemak ingehaald omdat we zo enorm veel gaan reizen. Dat betekent dat we vanuit de reissector meer ambitie moeten hebben, bijvoorbeeld door te zeggen dat alle milieueffecten in de prijs van een vakantiereis moeten worden opgenomen. Zover zijn we nog lang niet, maar ik vind dat we optimale transparantie moeten bieden.’

Luxe permitteren
‘Kunnen we ons de luxe van een reis permitteren’, aldus presentator De Jong. Kers: ‘Vakanties en reizen moeten niet alleen voor de elite zijn. En op welke luxe doel je?’, waarop De Jong Kers wijst op een mislukte wereld wanneer deze nog meer opwarmt. Kers: ‘De negatieve bijdrage die Nederlandse reizigers globaal leveren is peanuts. Natuurlijk moeten we vanuit Nederland een bijdrage leveren aan mogelijke verbeteringen. Maar, we moeten niet opeens gaan doen alsof we in de toekomst niet meer op vakantie kunnen omdat de CO2-uitstoot van Nederlandse reizigers zo zwaar is dat we ze daarop gaan belasten en dat ze daardoor niet meer op vakantie kunnen of dat vakantie alleen maar voor de elite wordt.’

Re-design in plaats van rebuild
Het boekingsvolume moeten we gaan herbouwen, hopelijk op de korte termijn. Ik denk dat ‘Let’s rebuild’ eigenlijk de foute titel is. Als je het hebt over de toekomst van de reissector, dan moet je het hebben over ‘Let’s redesign’. Dat is in ieder geval de ambitie die de ANVR heeft en die elke reisondernemer zou moeten hebben.’

Eigen verantwoordelijkheid
‘Ik sluit mij aan bij wat Frank zegt. We zijn door deze crisis geconfronteerd met een behoorlijke shock. Iedereen zal z’n businessplan moeten herzien. Het is ook een verantwoordelijkheid van alle ondernemers om daar zelf doorheen te lopen. Hoe sta je er financieel voor, wat had je gepland en wat moet je anders gaan plannen, wat heb je daarvoor nodig, enzovoorts. De ANVR zal zeker een bijdrage willen leveren, maar de verantwoordelijkheid ligt ook bij iedereen zelf om te kijken waar je met je onderneming naartoe wilt. Je hebt waarschijnlijk mensen moeten laten gaan, misschien wel schulden, hoe ga je dat naar de toekomst toe neerzetten.’

Al vijftien jaar duurzaam
‘Duurzaamheid is een heel belangrijk onderwerp voor de toekomst, maar dat is niet alleen door corona gekomen, dat was ook daarvoor al een heel belangrijk onderwerp in de reissector. De reissector was één van de eerste sectoren die vijftien jaar geleden al is begonnen met duurzaamheid en daar moeten we nu verder aan doorbouwen’, aldus Kers. ‘Ik ben toch een beetje verrast over deze discussie, want het is alsof we met z’n allen onder een steen hebben geslapen en nu wakker worden en verbaasd zijn over alles wat we moeten gaan doen. Dat is niet zo, er lopen al jaren initiatieven. We moeten ze verder uitwerken en er zijn verbeteringen mogelijk, maar we moeten niet opeens gaan doen alsof we al die jaren niks gedaan hebben. Ik heb er heel veel moeite mee als mensen dingen over de schutting heen gooien zonder dat er een actieplan achter zit. We moeten ook niet denken, dat als mensen roepen dat we allemaal met de trein gaan of dat Schiphol op zee gebouwd gaat worden, dat zijn plannen voor de toekomst. We spreken nu over het alternatief trein, maar 90% komt uit bestemmingen die niet met de trein zijn aan te reizen. Daar kunnen we niet opeens mee stoppen.’

Enorme vertrouwenscrisis
‘Er is een enorme vertrouwenscrisis bij de consument’, aldus Oostdam. ‘Ik ben daar zelf behoorlijk van geschrokken. Als je ziet hoe het imago van de reisbranche en luchtvaart omlaag is gegaan, dat is ongelooflijk. Dat zie je aan allerlei uitingen, zeker op social media. Je merkt dat we aan de bak moeten als het gaat om het herstel van het imago van de reiswereld. Dat ligt ook voor een deel aan onszelf. Ik geloof heilig in toerisme waarbij de bestemming zelf, de lokale bevolking, gaat profiteren van toerisme. Waarbij toerisme veel meer een maatschappelijke motor gaat worden, dan een economische motor.’

Knuppel in het hoenderhok
Op de opmerking van presentator Rens de Jong dat ‘we allemaal 1,5 meter afstand moesten houden en dat we dan toch mensen het vliegtuig in zien gaan’, laat Oostdam weten: ‘Om dat soort opmerkingen kan ik kwaad worden. Vliegtuigen en besmettingen zijn niet het probleem. De reiswereld wordt door veel mensen gezien als de verantwoordelijke voor de verspreiding van het virus, maar dat is natuurlijk niet zo. Je wordt tegenwoordig verwijtend aangekeken wanneer je op vakantie gaat. Het moet niet gekker worden. We moeten veel meer aandacht gaan besteden aan de positieve impact van toerisme. Als je kijkt naar de economische en maatschappelijke schade, de werkloosheid wereldwijd, dat is ongelooflijk. De schade in 2020 is 4,5 biljoen euro.’

Sentiment
‘Ik vind het jammer dat het onderschat is geweest dat de reiswereld al voordat de overheid maatregelen aankondigde al maatregelen heeft genomen om veilig te reizen door te testen voor vertrek. Wij hebben dat allemaal ingevoerd, wij nemen telkens onze verantwoordelijkheid’, aldus Kers. ‘Er was een negatief sentiment over reizen, maar op het moment dat je mag uitvoeren dan spreekt niemand er meer over en gaat iedereen massaal op vakantie. Het negatieve sentiment gaat ook wel weer snel voorbij.’

Positiviteit
‘De afgelopen twee jaren waren twee hele zware jaren, maar reisprofessionals hebben optimisme in hun DNA zitten en dat vind ik iedere keer weer fantastisch om te zien’, aldus Kers. ‘Ze zijn iedere keer weer in staat om die energie uit hun tenen te halen en aan te tonen dat ze het gaan halen. Dat maakt mij enorm trots en ik zie het bij grote en kleine organisaties gebeuren. Continu die energie bij medewerk(st)ers van bedrijven die keer op keer zijn geraakt en steeds in staat zijn om aan de kar te trekken.’