Als je een zoon of neefje hebt, moet je Oorlog en terpentijn (afgelopen weken nr. 1 in de Fictie Top 10) van Stefan Hertmans niet lezen. Honderdduizenden jongens worden weggemaaid in de loopgraven van WO I.
De roman bevat ook een rake passage over de ferry naar Engeland, in de jaren zeventig.
‘Zelf heb ik nog levendige herinneringen aan de nachtboot, aan de lallende zuipschuiten op het dek, de harde banken waarop we een deel van de nacht lagen te schommelen, aan de in ochtendzon oplichtende krijtrotsen, de opluchting dat de nacht zonder storm voorbij was gegaan.’
Ik las het fragment en dacht: eigenlijk is alle vakantie-massavervoer de afgelopen twintig jaar stukken beter geworden. Behalve het vliegtuig. Er bestaat geen ferry meer waar je de nacht op een houten bank moet doorbrengen. Luxueuze wifi-bussen, bijvoorbeeld de Duitse Flix- en BerlinLinien-bussen, vervoeren je in 2015 gerieflijk voor een redelijk bedrag door Duitsland. In de Thalys zit je voor een paar tientjes extra in een rood-fluwelen coupé. Je glijdt in een Tiroler bordeel over de Franse heuvels.
‘Wilt u uiterlijk 5 minuten vóór vertrek op het perron zijn?’ staat op je Thalysticket. De tranen springen je in de ogen als je aan zenuwen-inferno Schiphol denkt, waar je eerst urenlang je economy-fobie moet wegdrinken.
Ik kreeg een persbericht met juichend nieuws over ‘onze’ dunnere stoelen in de economy. Het klonk als:
‘Opa. We hebben een verrassing voor je. Die gezellige, dikke, zwaar gecapitonneerde sta-op-stoel van je, waarin je al jaren met veel genoegen zit, die zetten we morgen bij het vuil. Volgend jaar krijg jij van ons een flinterdunne keukenstoel die veel beter zit. We hebben nog een verrassing. Je leestafeltje gaat ook met de vuilnisman mee. We schroeven speciaal voor jou een plankje hoog aan de muur. Dan hou je lekker meer ruimte over voor je knieën. Het zal je verbazen opa, maar jij gaat in 2015 veel beter zitten en je ervaart een heel bijzonder ruimtegevoel. Zullen we nog zo’n heerlijk kopje koffie doen, opa?’
Zelfs een grootvader met nog twee hersencellen zal reageren als het oude boertje dat in de vorige eeuw over de eerste maandlanding werd verteld: ‘Ha! En da geleufde gij?’
Wij slikken vliegtuigjuichverhalen in 2015 voor zoete koek. Geloof me: het wordt nog minder in de economy.